Alles is politiek, hoor je wel eens zeggen. Dat geldt zeker in een land als Hongarije, dat de voorbije jaren zo fel naar een autoritaire staat is afgegleden dat kleine misverstanden of leugentjes gigantische gevolgen kunnen hebben. Neem nu Ábel, de jongen om wie het allemaal draait in «Explanation for Everything». Op zijn 18de is hij aan zijn eindexamens toe, en er is één vak dat hij maar niet in zijn hoofd gestampt krijgt: geschiedenis. Tijdens het examen bevriest hij compleet, en dan gaat het mis.
In de loop van de film leren we nog enkele andere hoofdrolspelers kennen. Jakab is de idealistische en populaire leraar geschiedenis met het vooruitstrevende gedachtegoed. György is Ábels vader, architect van beroep en een onvoorwaardelijke aanhanger van de nationalistisch-conservatieve Fidesz-partij van premier Viktor Orbán. Janka is de klasgenote die Ábels hart sneller doet slaan maar die zelf verliefd is op Jakab. En dat is er nog Erika, een ambitieuze jonge journaliste die schrijft voor een krant met sympathieën voor de overheid.
«Explanation for Everything» begint met een domme vergetelheid en een leugentje om bestwil, maar de situatie loopt binnen de kortste keren uit de hand. Met fijne streken schetst regisseur Gábor Reisz een maatschappij die zo gepolariseerd is dat communicatie zo goed als onmogelijk lijkt. Hij kiest daarbij geen kant, want zowel de linkse leraar als de rechtse vader laten keer op keer kansen liggen om naar elkaar te luisteren. Telkens wanneer je denkt dat ze tot een inzicht zullen komen, grijpen ze terug naar hun vastgeroeste standpunten en argumenten. En het grote slachtoffer is de jonge generatie, die zich voortdurend in het nauw gedreven voelt en enkel gelukkig is als ze gewoon samen onnozel mag doen.
Reisz drijft het wat te ver door zijn verhaal twee en half uur aan de gang te houden, maar als fijnzinnig drama met warme menselijke toetsen en een hoopvolle blik is «Explanation for Everything» een ontdekking.
