Wie is het best geplaatst om een inkijk te geven in een land als Irak?
Moet je er geboren en getogen zijn, zodat je de tradities en visies door en door kent? Of kom je best van buitenaf, zodat je een zekere objectiviteit kunt rapporteren?
Journalist Feurat Alani zit ergens tussenin. Hij groeide op in Frankrijk, maar zijn ouders komen allebei uit Irak en hij smachtte er als kind naar om het land met eigen ogen te zien. Op zijn negende reisde hij er voor het eerst naartoe, weliswaar zonder zijn vader, die als politieke tegenstander van Saddam Hoessein was weggevlucht en op een zwarte lijst stond. Alani ontdekte er de dreiging van een leven onder een dictatuur, maar ook een rijke en warme cultuur waar het Westen nooit van op de hoogte is geweest.
Dat gat in onze kennis wou Alani dichten, oorspronkelijk via een lange serie op Twitter, daarna door duizend van die tweets met de hulp van tekenaar Léonard Cohen te bundelen in een graphic novel getiteld Le parfum d’Irak. Die werd meteen ook een webserie op Arte, en nu hebben Alani en Cohen een geüpdatete versie uitgewerkt tot een lange animatiefilm.
Maar de intentie is altijd dezelfde gebleven: een verhelderende, menselijke en emotionele blik werpen op de (min of meer) recente geschiedenis van Irak als land en op persoonlijke ervaringen, zowel van Alani zelf als van diens intussen overleden vader Amir.
Je hoeft niet geweldig op de hoogte te zijn van het wereldnieuws om te weten dat het niet goed gaat met Irak, ook al is het de laatste jaren wat uit de actualiteit verdwenen. Le parfum d’Irak is dan ook op meer dan één niveau een verhaal over verlies van onschuld. In de 70 jaar die de film overspant, zie je het land ontaarden van relatieve rust via een genadeloze dictatuur en een Amerikaanse invasie/bezetting tot complete chaos.
Tegelijk vertelt Alani hoe Irak voor hem als kind een magische plek vol exotische geuren en smaken was, en hoe hij met ouder en wijzer worden de drang voelde om er als reporter naartoe te trekken.
Die bitterzoete mix van schoonheid en brutaliteit is ook wat Le parfum d’Irak als animatiefilm drijft. Net zoals Alani in zijn tweets de juiste woorden moest kiezen om de limiet van 140 tekens niet te overschrijden, herleidt regisseur Cohen alles tot de essentie.
Maar de manier waarop hij al die fragmenten verbindt en in elkaar laat overvloeien, is zo creatief dat je vaak met open mond zit te kijken. Een onthutsend meesterwerk.
